ترکیه با 80 میلیون نفر جمعیت و با 750 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی هجدهمین اقتصاد بزرگ جهان است هرچند که کارنامه اقتصادی ماه های اخیر این کشور را باید افتضاح عنوان کرد. آخرین آمارها نشان می دهد که رشد تولید ناخالص داخلی سالیانه این کشور منفی 1.8 درصد به ثبت رسیده در صورتیکه رشد تولید ناخالص داخلی سه ماهه ترکیه منفی 2.7 درصد است که کمترین حد از سال 2012 است. این وضعیت نشان می دهد که هم اکنون باید اقتصاد ترکیه را از لحاظ رشد اقتصادی در کنار آرژانتین و برزیل قرار داد اگرچه کارنامه آن وخیم تر از نیجریه و روسیه بوده ولی هنوز اوضاع این کشور بهتر از ونزوئلاست.

تورم ترکیه هم اکنون 10.13 درصد است که بالاترین حد از سال 2012 بوده همچنین نرخ بیکاری ترکیه نیز 12.1 درصد است که باز هم بالاترین حد از سال 2010 تاکنون محسوب می شود. نرخ بهره 8 درصدی در کنار کاهش روزشمار ارزش لیر را باید واقعیت های دیگر ترکیه به شمار آورد که نگرانی های اقتصادی از این حوزه مهم صنعتی ، تجاری و گردشگری را چندبرابر ساخته است. تراز تجارت خارجی منفی ترکیه نشان می دهد که اقتصاد این کشور به سرمایه گذاری خارجی و همچنین جذب توریست به شدت وابسته است ولی بروز ناآرامی های اجتماعی و بی ثباتی های اقتصادی به شدت بر حجم سرمایه گذاری های خارجی مؤثر خواهد بود اگرچه تاکنون آمارهای رسمی از سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ترکیه برای سال 2016 اعلام نشده است. در حمله های تروریستی در ماه های اخیر بیش از 750 نفر از شهروندان ترکیه جان خود را از دست داده اند بنابراین نمی توان به جذب توریست این کشور نیز چندان خوش بین بود. این موارد را باید چکیده ای از رخدادهای اقتصادی در ترکیه به شمار آورد که نشان دهنده وضعیت وخیم اقتصادی این کشور است.

سیاست های عجیب و غریب ترکیه در سال های اخیر معضلات فوق را ایجاد کرده هرچند که کودتای ماه های قبل نیز بر وخامت اوضاع افزوده است. حضور نظامی ترکیه در خاک سوریه و حتی عراق ، روابط تجاری پشت پرده بین ترکیه و داعش ، قدرت نمایی داعش و گروه های تروریستی در خاک ترکیه و ضربه های جبران ناپذیر به امنیت و اقتصاد این کشور در کنار بالاگرفتن تنش بین ترکیه و روسیه را باید واقعیت هایی برشمرد که خروجی آن را باید در اوضاع اقتصادی این کشور جستجو کرد.

پوپولیست ها اول حرف می زنند بعد فکر می کنند. این ادعا را می توان در صحبت های رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه و ساعتی پیش از تظاهرات حامیانش در روتردام به وضح مشاهده کرد آن جا که  دولت هلند را "فاشیست و پس‌مانده نازی‌ها" توصیف کرد. این در حالی است که مجدداً ترکیه در تلاش است تا از شدت تنش ها با هلند بکاهد.

زیر و بم بحران در روابط ترکیه و هلند

چندی دیگر زمان برگزاری رفراندوم اصلاح قانون اساسی در ترکیه است که اختیارات رئیس جمهور را افزایش می دهد. لایحه اصلاح قانون اساسی که به خواسته اردوغان از سوی دولت به پارلمان تقدیم شده بود، شامل ۱۸ اصل است که با افزایش اختیارات اجرایی رئیس جمهور، نظام حکومتی پارلمانی را به سیستم ریاستی تغییر می‌دهد. بررسی این طرح درپارلمان ترکیه حتی در چند نوبت به درگیری فیزیکی میان نمایندگان موافق و مخالف منجر شد اما نهایتا با ۳۳۹ رای مثبت در برابر ۱۴۲ رای منفی و ۵ رای ممتنع به تصویب نهایی مجلس رسید تا ماه آینده به همه‌پرسی گذاشته شود.

نظرسنجی ها از امکان عدم موفقیت این رفراندوم حکایت دارند هرچند که رفتارهای پوپولیستی اردوغان و محدودیت های جدی در این کشور در کنار ناامنی های فراگیر نگرانی های بزرگی را در بین روشنفکران این کشور برانگیخته است. اردوغان و هیأت حاکمه ترکیه به شدت برای موفقیت این رفراندوم در تلاش هستند تا جایی که حتی به فکر ترکیه ای های خارج از کشور افتاده و مایل هستند تا آراء آن ها را هم به سمت خود متمایل سازند. با توجه به حضور نزدیک به 3 میلیون نفر از اتباع ترکیه در کشورهای آلمان ، هلند و اتریش دولت این کشور به صورت واقعی برای جذب آراء این افراد وارد عمل شده ولی نظام های اروپایی که جدیداً تمایل خود به راستگرایی را مخفی نمی کنند، به این گونه وارد عمل شده اند هرچند که آغاز این مسیر از آلمان استارت خورد ولی سیاسی کاری آلمانی ها موجب شد تا کمترین هزینه ممکن برای این کشور رقم بخورد ولی در هلند اوضاع جور دیگری بود.

نقطه آغاز اوج گرفتن تنش میان این دو کشوراروپایی، لغو سخنرانی وزیر امور خارجه ترکیه در شهر روتردام بود. ساعتی پیش از سخنان اردوغان، دولت هلند نشستن هواپیمای مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه در خاک هلند را ممنوع کرد.  قرار بود چاووش‌اوغلو هم در مراسمی برای حمایت از رای "آری" به رفراندوم مورد حمایت دولت ترکیه سخنرانی کند.

در واکنش به این تصمیم وزارت خارجه ترکیه کاردار هلند در آنکارا را برای توضیح در این باره احضار کرده همچنین اردوغان در تجمعی در استانبول گفت: "پرواز وزیر خارجه ما را هر طورمی‌خواهید ممنوع کنید، اما از این به بعد ببینید که پروازهایتان قرار است چه طور در ترکیه فرود بیایند."

وزیر خارجۀ این کشور نیز روز یکشنبه و در نطق خود با تکرار این سخنان گفت: « آنها در هلند خود را پایتخت دموکراسی می دانند اما من می گویم آنها در حال حاضر پایتخت فاشیسم هستند.».
هلند برگزاری این مراسم را ممنوع کرده بود. وزیر امور خارجه ترکیه گفته بود که اگر هلند به او اجازه پرواز ندهد، ترکیه تحریم‌های سختی را علیه هلند اعمال خواهد کرد.

این شرایط در وضعیتی رو به وخامت گذاشت که پلیس ضدشورش هلند تجمع حامیان رجب طیب اردوغان را برهم زده و مقامات هلندی از ورود وزیر خانواده و رفاه ترکیه‌ به کنسولگری این کشور در روتردام جلوگیری کردند.
براساس گزارشها مقامات پلیس هلند سپس فاطمه بتول کایا، وزیر خانواده و رفاه اجتماعی ترکیه، را به مرز آلمان برگرداندند. وی از آلمان به هلند رفته بود.
قرار بود وزیر خانواده و رفاه اجتماعی ترکیه، در مراسمی برای حمایت از رای "آری" به رفراندوم ماه آینده (مورد حمایت دولت ترکیه) در روتردام سخنرانی کند.

خوش بینی بیش از حد ترک ها به روسیه

پس از سفر اردوغان به مسکو شاهد بودیم که لحن ترک ها تهاجمی تر شد گویی که وعده هایی از طرف روس ها دریافت کرده اند اما شاید نمی دانند که روس ها با برگ کشورهای دیگر بازی می کنند نه سرمایه گذاری و شاید تنها شریک استراتژیک آن ها در منطقه ایران باشد که هم مرز مشترک با روسیه داشته و هم سال هاست که نقاط قوت و ضعف یکدیگر را سبک و سنگین کرده و به این نتیجه رسیده اند که می توانند با یکدیگر به عنوان شریک راهبردی فعالیت کنند.

هنوز ترکیه در تحریم روس هاست و هنوز واردات گوجه فرنگی به روسیه از ترکیه آزاد نشده و تنها واردات کلم بروکلی ، پیاز ، گل کلم ، آدامس، نمک و آب دریا را می توان ماحصل سفر اردوغان به روسیه دانست.

در خصوص تحریم ها رئیس جمهور ترکیه اعلام کرد: ما تمایل خود برای رفع تمامی محدودیت های اعمالی در صادراتمان به روسیه را به اطلاع این کشور رسانده ایم. «رجب طیب اردوغان» ادامه داد: سطح مناسبات میان دو کشور به اندازه ای نیست که ما خواهان آن هستیم. لذا تمرکز ما در مذاکرات هفته گذشته (با ولادیمیر پوتین) بر صادرات سبزیجات و میوه ها به روسیه بود.

هرچند که آغاز تنش بین روسیه و ترکیه به سقوط هواپیمای روس مربوط بود اما «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه در ٢٧ ژوئن سال ٢٠١٦ در نامه­ ای رسمی به پوتین، با ابراز تأسف از سرنگونی جنگنده روس و غیرعمدی خواندن این رویداد، مراتب عمیق همدردی خود را به بستگان خلبان کشته شده ابراز داشته و از آنان تقاضای بخشش کرد؛ اقدامی که سخنگوی کاخ کرملین آن را با عنوان عذرخواهی رسمی رئیس جمهوری ترکیه از روسیه رسانه ­ای کرد.